भारतात ९३ वर्षानंतरही २२६ कोटी अल्पवयीन मुली नववधू बनल्या आहेत?

भारतात ९३ वर्षानंतरही २२६ कोटी अल्पवयीन मुली नववधू बनल्या आहेत?

by Santosh Jadhav
May 02, 2022

भारतात ९३ वर्षानंतरही २२६ कोटी अल्पवयीन मुली नववधू बनल्या आहेत?

देशातील अल्पवयीन विवाह रोखण्यासाठी सरकारचे प्रयत्न अपुरे ठरले

भारत : ( विश्लेषक एम आय झाहिर ) ग्लोबल टाइम्स मीडिया युरोपच्या अहवालानुसार, भारतात ९३ वर्षानंतरही २२६ कोटी तरुणी नववधू बनल्या आहेत. देशातील अल्पवयीन विवाह रोखण्यासाठी सरकारी प्रयत्न अपुरे ठरले आहेत. दाव्यानुसार, भारतात अल्पवयीन विवाह रोखण्यासाठी सरकारचे प्रयत्न अपुरे ठरले आहेत. केंद्र आणि प्रांतीय सरकारच्या योजना आणि दावे असूनही, भारतात अजूनही २२६ दशलक्ष अल्पवयीन वधू आहेत. देशातील बालविवाह रोखण्यासाठी नुकत्याच करण्यात आलेल्या सर्वेक्षणाचा आढावा घेतल्यानंतर हे तथ्य समोर आले आहे. २०२१-२२ मध्ये युनिसेफने जारी केलेल्या अहवालानुसार, भारतात २२६ दशलक्षाहून अधिक वधू-वधू आहेत, ज्यांचे वय १८ वर्षे पूर्ण होण्याआधीच लग्न झाले होते. अंदाजानुसार, सुमारे १.२१ कोटी निष्पाप मुले बालविवाहाला बळी पडतात. त्यापैकी ५७% मुले आणि ४३% अल्पवयीन मुली बालविवाहात सामील आहेत. सर्वेक्षणानुसार, राजस्थानमध्येही अल्पवयीन विवाह होत आहेत. नॅशनल क्राईम ब्युरोने जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार, २०२० मध्ये देशातील अल्पवयीन विवाहांच्या संख्येत ५०% वाढ झाली आहे. एनसीआरबीनुसार, बालविवाह बंदी अंतर्गत २०२० मध्ये एकूण ७८५ प्रकरणे नोंदवण्यात आली. २०१५ मध्ये २९३, २०१६ मध्ये ३२६ , २०१७ मध्ये ३९५, २०१८ मध्ये ५०१ आणि २०१९ मध्ये ५२३ प्रकरणे नोंदवण्यात आली. २०१६ च्या तुलनेत २०२० मध्ये अल्पवयीन विवाहाच्या घटना दुप्पट झाल्या आहेत. राजस्थान बाल सशक्तीकरण विभागाच्या २५ बालविवाहाच्या घटनेनुसार, २०१८-१९ मध्ये येथे नोंदवले गेले. २०१९-२० मध्ये ५२३ आणि २०२०-२१ मध्ये १६८ प्रकरणे समोर आली. बालविवाह रोखण्यासाठी शासनाने शासकीय स्तरावर हेल्पलाइन सुरू केली आहे. प्रत्येक वर्षी क्रमांकाची माहिती दिली जाते. याशिवाय, चाइल्ड हेल्पलाइन १०९८ वरही अल्पवयीन मुलांचे लग्न होत असल्याची माहिती आहे. तथापि, एकीकडे, राजस्थान अल्पवयीन विवाहांसाठी कुप्रसिद्ध आहे आणि दुसरीकडे, सर्वात जास्त अल्पवयीन विवाह रद्द करण्यात आले आहेत. दुसरीकडे, सारथी ट्रस्ट, जोधपूरच्या सुप्रसिद्ध व्यवस्थापकीय विश्वस्त आणि पुनर्वसन मानसशास्त्रज्ञ डॉ. कार्ती भारती यांनी देशातील पहिला अल्पवयीन विवाह रद्द केला. आतापर्यत तिने ४३ मुलांची लग्ने रद्द केली आहेत आणि १,५०० मुलांची लग्ने थांबवली आहेत. आतापर्यत तिने २५००० हून अधिक बालविवाह रद्द केले आहेत.

(लेखक परराष्ट्र व्यवहारासाठी आंतरराष्ट्रीय मिशनरी पत्रकार, कवी, विश्लेषक, स्तंभलेखक, वृत्त वाचक, वृत्त अँकर, पटकथा लेखक आणि कवी आहेत)